Meertaligheid in je opleiding

Welkom!

De instroom in jouw Brusselse opleiding is heel divers. Cursisten met verschillende thuistalen komen er samen om te leren, te voelen, te proberen, te kijken, te luisteren en te beleven.

Hoe maak je van die talige diversiteit een troef? Hoe zet je meertaligheid in zodat ze een meerwaarde vormt voor het leerproces van je cursisten? 

Het Huis van het Nederlands geeft je tips waarmee je zelf kan experimenteren in je les. Niks ingewikkelds, niet tijdsintensief, maar praktisch en doeltreffend. We wensen je er veel plezier mee! 

Team Taalbeleid — Huis van het Nederlands Brussel 

Het denkproces optimaliseren? We tonen je hoe dat kan! 

Meertalige cursisten kunnen als de beste switchen tussen talen. Van kleins af aan maakt dat omschakelen deel uit van hun denkproces. En dat heeft alleen maar voordelen voor hun cognitieve flexibiliteit en vaardigheden.

Kunnen je cursisten niet wisselen tussen verschillende talen? Dan kunnen ze hun volledige taalrepertoire niet gebruiken en sputtert hun denkproces. Hoe ondersteun je hen? 

Het is van cruciaal belang om al de talen van je cursisten te (v)erkennen door aan talensensibilisering te doen. Online vind je heel wat tips. We maken een selectie voor jouw klaspraktijk: 

Filosofeer samen over taal 

Laat je cursisten een woord noteren in hun thuistaal. Verzamel de woorden op strookjes en trek er vervolgens eentje. Bespreek met je cursisten wat het woord op het strookje zou kunnen betekenen. Hoe het klinkt. En welk gevoel het opwekt. Waaraan doet het woord je cursisten denken? 

Doe een inleefoefening 

Stel groepen samen op basis van een gemeenschappelijke taal die niet het Nederlands is. Laat je cursisten een kort videofragment kiezen en bekijken in die taal. Dat fragment kan een reclamespot zijn, een reportage of een filmscène in of buiten je vakgebied. Laat je cursisten het fragment naspelen in het Nederlands. Geef ze daarvoor wel wat voorbereidingstijd. 

Je kan je cursisten ook een stukje film geven waarvan ze de taal niet begrijpen. Ze kunnen dan zelf inhoudelijke invulling geven aan het fragment en het nadien in het Nederlands presenteren. 

Maak een playlist met de favoriete muzieknummers van al je cursisten

Laat elke cursist een suggestie doen voor de afspeellijst van de klas. Speel de lijst af tijdens een ontspanningsmoment, zet hem op tijdens het wachten of zoek samen met je cursisten naar transparante woorden in de liedjesteksten. Misschien kan je met je cursisten achterhalen waar de oorsprong van het liedje ligt op basis van de muziekstijl?

Vergelijk talen

Laat je cursisten een artikel in hun thuistaal opzoeken over een thema dat jij opgeeft (vb. een traditioneel recept, de instructie bij een nieuwe techniek of de beoordeling van een onbekend product). Vergelijk dan de inhoud van de artikels. Verschillen ze? Zijn er woorden die in elke taal terugkomen? Wat betekenen die woorden?

A6 liggend RV postkaart meertaligheid v 02 2

Ondersteun de transfer tussen dagelijkse taal’ en vak-of schooltaal’.

Een cursist leert vak- of schooltaal omdat hij ze linkt aan woorden uit zijn dagelijkse taalgebruik. Voor de ene cursist is die dagelijkse taal het Nederlands, voor de andere een andere taal. De tweede cursist moet dus eerst een koppeling leggen naar zijn moedertaal om daarna te vertalen naar het Nederlands. 

Om dat koppelproces’ te ondersteunen, laat je je cursisten het best samenwerken. Het helpt hen om nieuwe vaktermen en concepten te gebruiken, te verwerken en toe te passen. Zo gaan ze verder dan gewoon begrijpen’.

Voor die samenwerking, selecteerden we een aantal werkvormen: 

  • Genummerde hoofden

Verdeel je klas in groepjes en geef elke cursist een nummer. Maak duidelijk dat je na de opdracht een willekeurig nummer naar het antwoord zal vragen. 

Het nummer dat je aanwijst, vertegenwoordigt met zijn antwoord de hele groep. Zo zorg je ervoor dat al je cursisten deelnemen aan het overleg en de opdracht mee uitvoeren. Elk groepslid moet erover waken dat iedereen alles begrijpt.

  • Informatiekloof

Cursisten A en B moeten samen een opdracht uitvoeren. Maar A heeft info die bij B ontbreekt en andersom. Zo kennen cursisten A en B bijvoorbeeld elk een deel van de kenmerken van een democratie. Om alle kenmerken op te lijsten, moeten ze samenwerken. 

Een variant: cursist A krijgt de instructies voor de bereiding van een groentesoep. Cursist B krijgt die aanwijzingen niet. A geeft B instructies, B voert die uit en stelt extra vragen. A geeft bijkomende uitleg en vraagt extra info aan de docent als dat nodig is.

Reageer op taalfoutjes die je cursisten maken

Via feedback op taalfoutjes, kan je het denkproces van je cursisten stimuleren. Taalleerders horen die foutjes vaak niet. Nochtans is het voor het leerproces belangrijk dat ze zich ervan bewust zijn. We geven je een aantal tips om constructieve en positieve feedback te geven:

  • Geef feedback vanuit de ik-vorm

Een voorbeeldje: Je spreekt de lettercombinatie sch’ niet goed uit’ komt misschien hard aan. Maak ervan Ik hoor dat je de lettercombinatie sch’ niet correct uitspreekt. Daardoor is het moeilijk om te begrijpen dat je over de school vertelt.’ 

Deze feedback is zachter. Hij zorgt ervoor dat je cursist je opmerking sneller accepteert en toepast. 

  • Corrigeer met mate

Onthoud dat de vakinhoud centraal staat. Geef je cursist geen feedback voor de hele groep, maar neem hem even apart. Het is ook goed om impliciet te corrigeren. 

Een voorbeeldje: Ik heb mijn tekst dit weekend vanbuiten geleren!’ zegt je cursist. Jij kan bijvoorbeeld reageren met met: Super dat je die helemaal geleerd hebt!’.

Op die manier verbeter je je cursist, zonder de fout expliciet te benoemen. 

  • Benoem successen

Zoek een balans tussen positieve en negatieve feedback. 

Aan de slag

Genoeg ideetjes dus, om het leerproces van je cursisten te ondersteunen. Je hebt misschien nog suggesties? Of je denkt aan een andere activiteit die in dit plaatje past?

Laat je inspireren en probeer wat uit! Geef de meertalige achtergrond van je cursist een plaats, en schenk zo aandacht aan de diverse (talen)kennis van je klas. Succes!

Naar het evaluatieformulier

Info en bronnen

Op meertaligheid​.be (2022), een website die de meerwaarde van meertaligheid bij kinderen en jongeren in de verf wil zetten’ vind je heel wat extra informatie. Zo is er een materialenbank geraadpleegd.

Wetenschappelijk onderzoek over o.a. deze cognitieve flexibiliteit vind je bij Frijns C., Sierens S. (2011). t Is goed juf, die spreekt mijn taal. Wetenschappelijk rapport over talensensibilisering in de Vlaamse onderwijscontext.’ VLOR

Heb je nog vragen? Contacteer ons gerust. We helpen je graag verder.